ઉગે છે સુરખી ભરી રવિ મૃદુ હેમંત નો પૂર્વ માં ;
ભૂરું છે,,નભ સ્વચ્છ સ્વચ્છ , દીસતી એકે નથી વાદળી :
ઠંડો હિમભર્યો વહે અનીલ શો ઉત્સાહ ને પ્રેરતો ;
જે ઉત્સાહ ભરી દીસે શુક ઉડી,,ગાતા મીઠા ગીતડાં ;
*
મધુર સમયે તેવે ખેતરે શેલડીના .
રમત કૃષિવલોના બાલ નાના કરે છે .
કમલવત ગણીને બાલ ના ગાલ રાતા ;
રવિ નિજ કર તેની ઉપરે ફેરવે છે .
*
વૃદ્ધ માતા અને તાત : તાપે છે સગડી કરી ;
અહો કેવું સુખી જોડું વિધાતાએ નીર્મ્યુદીસે !!
*
ત્યાં ધૂળ દુર નજરે ઉડતી પડે છે ,
ને અશ્વ ઉપર ચડી નર કોઈ આવે;
ટોળે વળી મુખ વિકાસી ઉભા રહીને :
તે અશ્વ ને કુતુહલે સહુ બાલ જોતા:
*
ધીમે ઉઠી શીથીલ કરને નેત્ર ની પાસ રાખી;
વૃધા માતા નયન નબળાં ફેરવીને જુએ છે :
ને તેનો એ પ્રિય પતિ હજુ શાંત બેસી રહી ને ;
જોતા ગાતો સગડી પરનો દેવતા ફેરવે છે :
*
ત્યાં તો આવી પહોંચ્યો ,એ અશ્વ સાથે યુવાન ત્યાં;
કૃષિક એ ઉઠી ત્યારે 'આવો બાપુ ' કહી ઉભો :
*
લાગી છે મુજને તૃષા , જલ જરી દે તું મને બોલીને ;
અશ્વે થી ઉતરી યુવાન ઊભીને ચારે દિશાએ જુએ :
મીઠો છે રસ ભાઈ!! શેલડી તણો એવું દયાથી કહી ;
માતા ચાલી યુવાનને લઇ ગઈ જ્યાં છે ,ઉભી શેલડી :
*
પ્યાલું ઉપાડી ઉભી શેલડી પાસ માતા
છુરી વતી જરીક કાતળી એક કાપી ;
ત્યાં સેર છૂટી રસની ભરી પાત્રદેવા:
ને કંઈ વિચાર કરતો, નર તે ગયો પી ..
*
બીજું પ્યાલું ભરી દે ને , હજુ છે મુજ ને તૃષા ;
કહીને પાત્ર યુવાને માતાના કર માં ધર્યું:
*
કાપી કાપી ફરી ફરી અરે કાતળી શેલડીની ;
એકે બિંદુ પણ રસ તણું , કેમ હાવાં પડે ના??
શું કોપ્યો કે પ્રભુ મુજ પરે ? આંખમાં આંસુ લાવી ;
બોલી માંતા વળી ફરી છુરી ભોંકતી શેલડી માં :
*
રસહીન ધરા થઈ છે ,, દયાહીન થયો નૃપ ;
નહિ તો ના બને આવું , બોલી માતા ફરી રડી ..
*
એવું યુવાન સુણતા ચમકી ગયો ને ;
માતા તણે પગ પડી ઉઠીને કહે છે :
એ હુંજ છું નૃપ મને કર માફ,, બાઈ ;
એ હુંજ છું નૃપ ,, મને કર માફ ઈશ !!
*
પીતો'તો રસ મિષ્ટ હું , અરે ત્યારે જ ધાર્યું હતું :
આ લોકો સૌ દ્રવ્યવાન નકી છે ,એવી ધરા છે અહી ;
છે તોય મુજ ભાગ કઈ નહિ સમો , તે હું ના ધારું હવે:
શા માંટે બહુ દ્રવ્ય આ ધનિકની પાસે થી લેવું નહિ ?
*
રસે હવે દે ભરી પાત્ર,,બાઈ !
પ્રભુકૃપા એ નક્કી એ ભરાશે ;
સુખી રહે બાઈ ! સુખી રહો સૌ ,
તમારી તો આશિષ માત્ર માંગું :
*
પ્યાલું ઉપાડી ઉભી શેલડી પાસ માતા ;
છુરી વતી જરી જ કાતળી એક કાપી :
ત્યાં સેર છૂટી રસની ભરી પાત્ર દેવા ;
બ્હોળો વહે રસ , અહો!! છલકાવી પ્યાલું !! - કલાપી